Bilindiği gibi Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 12/09/2018 tarihli 85 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereğince, 07/08/1989 tarihli 32 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kararın 4. maddesine (g) bendi eklenmek suretiyle, Türkiye’de yerleşik kişilerin, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dâhil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayacağı düzenlemesi yapılmıştır.
Belirtilen Karar çerçevesinde T.C.Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Karara ilişkin 2008-32/34 sayılı Tebliğ’in 8. Maddesi yeniden düzenlenerek 2018-32/51 sayılı tebliğ ile Döviz Cinsinden ve Dövize Endeksli Sözleşmeler başlığı altında, sözleşmelerde ödeme yükümlülüğünün döviz cinsinden veya dövize endeksli şekilde belirlenemeyeceği haller belirtilmiş olup tebliğin 1.maddesi 6. fıkrasında Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dâhil taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkün olduğu ifade edilmiştir.
Gelinen son noktada T.C.Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 19/04/2022 tarih 32/66 sayılı Tebliğ ile 2008-32/34 sayılı tebliğde değişiklik yapılmış ve döviz veya dövize endeksli sözleşmeler kastedilerek ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunlu kılınmıştır. Bu tebliğ yayımlandığı 19/04/2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Düzenlemenin yürürlüğe girmesinden sonra, piyasalarda aşağıda belirttiğimiz,
- 19/04/2022 tarihinden önce akdedilmiş ve fakat ödeme yükümlülükleri bu tarihten sonra gerçekleşecek sözleşmeler çerçevesinde ödemelerin ne şekilde yapılacağı,
- 19/04/2022 tarihinden önce kesilen ve bu tarihten sonra ödeme vadesi olan faturalar kapsamındaki ödemelerin ne şekilde yapılacağı,
- 19/04/2022 tarihinden önce düzenlenmiş olan ileri vadeli döviz cinsinden ödemeli senetlerin ödemesinin ne şekilde yapılacağı,
- 19/04/2022 tarihinden önce keşide edilmesine rağmen, üzerinde ileri keşide tarihi yazılı döviz cinsinden açılı hesaplar üzerine keşideli döviz cinsinden yazılı çeklerin ödemesinin ne şekilde yapılacağı,
sorularına cevap aranmıştır.
Düzenlemenin yapılmasından sonra piyasalarda farklı sorunlar çıkacağı anlaşıldığından bu kez T.C.Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 21/04/2022 tarihinde basın açıklaması yapılmak suretiyle konu hakkında oluşan belirsizliklerin ortadan kaldırılmasına gayret edilmiştir.
Bakanlık duyurusu çerçevesinde;
- 19/04/2022 tarihinden önce akdedilmiş sözleşmelere ilişkin 19/04/2022 tarihinden sonra ödenmesi kararlaştırılmış dövizle ödeme yükümlülüğü çerçevesinde ödemelerinizi dövizle yapılabilmesi mümkün kılınmıştır.
- 19/04/2022 tarihinden önce düzenlenmiş ancak faturada belirtilen ödeme vadesi tebliğin yürürlüğe girdiği 19/04/2022 tarihinden sonra olan fatura bedellerinin dövizle ödenmesi mümkün kılınmıştır.
- 19/04/2022 tarihinden önce akdedilen menkul satış sözleşmeleri çerçevesinde ileri tarihli kıymetli evrak verilmesi halinde, ödeme döviz cinsinden yapılacaktır. Kısaca, 19/04/2022 tarihinden önce düzenlenen ileri vade tarihli senetlerin döviz cinsinden ödenmesi mümkün kılınmıştır.
- 19/04/2022 tarihinden önce akdedilen ancak ileri keşide tarihi olan çeklerin ödemesinde yine döviz cinsinden yapılmasında bir sakınca bulunmamaktadır.
Ancak burada özellikle uyarmamız gereken husus şudur, Bakanlık duyurusunda çek ve senet gibi kıymetli evrakın 19/04/2022 tarihinden önce DOLAŞIMA (TEDAVÜLE) SOKULMUŞ olması şartı belirtilmiş olduğundan, ileri tarihli keşide edilmiş çeklerin 19/04/2022 tarihinden önce düzenlendiği ve dolaşıma sokulduğunun ispatı daha sonra talep edilebilir. Bu durumda, çeklerin 19/04/2022 tarihinden önce keşide edilip verildiği tarihi gösterir çek senet tevdi bordrosu, çek teslim belgesi vb. gibi bir belge ile teslim edilmesi ve kayıtlarınıza da gecikmeksizin işlenmesi uygun düşecektir.
Diğer bir soru da, 19/04/2022 tarihinden itibaren menkul satış sözleşmelerinin ödeme yükümlülüğünün döviz veya dövize endeksli belirlenip belirlenemeyeceği noktasında toplanmıştır. Yukarıda belirttiğimiz tüm değişikliklerden sonra tebliğin ilgili maddesinin son haline göre; “Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur.” şekline dönüşmüştür. Kısacası, 19/04/2022 tarihinden sonra da taşıt satış sözleşmeleri dışındaki tüm menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedeli döviz veya dövize endeksli olarak belirlenebilecektir. Ancak, bedelin tahsilinde döviz değil Türk parası cinsinden ödeme yapılması ve tahsil edilmesi zorunlu tutulmuştur.
Son olarak, bu uygulama menkul mallar için geçerli kılınmış olduğundan gayrimenkul tanımına girmeyen tüm mal ve eşyayı kapsamaktadır. Gayrimenkul (taşınmaz) satış ve kiralamalarında bedelin dövizle belirlenme ve talep edilme yasağı devam etmektedir.
Bol kazançlı günler dilerim.22/04/2022
Avukat Tayfun OZANKAYA